Πώς μπορούμε σα γονείς να βοηθήσουμε το παιδί προσχολικής ηλικίας που αρχίζει να εμφανίζει δυσχέρειες στη ροή της ομιλίας;

Συντάκτης: Μανόλης Μαυρακάκης

Ο τραυλισμός εκδηλώνεται με διαφορετικό και ιδιαίτερο τρόπο σε κάθε παιδί και «συντηρείται» από διαφορετικούς λόγους, επομένως μπορούν να δοθούν μόνο κάποιες γενικές συμβουλές που έχουν αποδειχθεί χρήσιμες:

Μειώστε την ταχύτητα με την οποία μιλάτε στο παιδί. Εάν εσείς μειώσετε την ταχύτητα που μιλάτε, τότε και το παιδί θα πάψει να προσπαθεί να μιλήσει γρήγορα.

Μην πείτε στο παιδί σας να μιλά αργά ή να μην βιάζεται. Αποφεύγετε να σχολιάζετε τον τρόπο που μιλάει.

Μη σχολιάσετε τον τρόπο που αναπνέει και ποτέ μην του υποδείξετε να ελέγξει την αναπνοή του. Η προσπάθεια παρέμβασης σε μια λειτουργία που γίνεται αντανακλαστικά, όπως η αναπνοή και η ομιλία, μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα από τα επιδιωκόμενα. Σε αυτή την ηλικία και φάση δε θα πρέπει το παιδί να συνειδητοποιήσει ότι «κολλάει» όταν μιλά, ούτε να προσπαθήσει να βάλει σε έλεγχο την ομιλία του.

Κάνετε παύσεις στην ομιλία σας κατά τις οποίες το παιδί μπορεί να παρέμβει και να πει αυτό που θέλει.

Πολλές φορές η δυσχέρεια στη ροή συνυπάρχει με μια εξελικτική διαταραχή στο λόγο. Για να σας κατανοεί το παιδί χρησιμοποιείτε απλές και μικρές προτάσεις και κάνετε παύσεις ενδιάμεσα. Μη χρησιμοποιείτε δύσκολο λεξιλόγιο και φράσεις με συντακτική πολυπλοκότητα μεγαλύτερη από τις ικανότητες του παιδιού στην κατανόηση και στην έκφραση.

Μη θέτετε υπερβολικούς , μη ρεαλιστικούς στόχους και μην έχετε υπερβολικές απαιτήσεις από το παιδί σε επικοινωνιακούς και γνωστικούς τομείς.

Βγάλτε το παιδί από τον ρόλο του “απαντητή”. Μειώστε τον αριθμό των ερωτήσεων που κάνετε. Αντί να απαιτείτε συνέχεια μία απάντηση από το παιδί σχολιάστε αυτά που κάνει ή λέει δίνοντας βαρύτητα στο περιεχόμενο και όχι στον τρόπο της ομιλίας. Επαναλάβατε αυτό που μόλις είπε το παιδί με κανονική ροή και σωστές παύσεις όχι για να το διορθώσετε ή για να του δείξετε πώς πρέπει να το πει, αλλά για να το «εκθέσετε» σε ένα σωστό πρότυπο ομιλίας. Ταυτόχρονα, με αυτόν τον τρόπο, δίνετε το χρόνο και το δικαίωμα στο παιδί να συνεχίσει, να εμπλουτίσει ή να διαπραγματευτεί αυτό που έλεγε.

Μη ζητάτε από το παιδί να δίνει «αναφορά»: π.χ. «πώς τα πήγες στο σχολείο σήμερα;» Ξεκινήστε πρώτοι σχολιάζοντας την ημέρα σας και δώστε χρόνο στο παιδί να σας μιμηθεί αναφερόμενο στην δική του ημέρα. Συζητάτε για αντικείμενα που υπάρχουν μπροστά στο παιδί ή για γεγονότα συμβαίνουν αυτή τη στιγμή. Για το παιδί είναι πιο εύκολο να εκφραστεί λεκτικά για ό,τι συμβαίνει τώρα παρά για ό,τι συνέβη στο παρελθόν ή για αντικείμενα που δεν είναι μπροστά του ή που είναι αφηρημένα.

Το παιδί που τραυλίζει έχει ανάγκη να το ακούτε με προσοχή και με μεγάλη υπομονή. Προσπαθήστε να κοιτάτε στα μάτια το παιδί σας για όση ώρα σας μιλά , να μην το διακόπτετε και να του δίνετε όσο χρόνο χρειάζεται για να ολοκληρώσει αυτό που λέει.Αποφύγετε να ολοκληρώνετε εσείς τις λέξεις ή φράσεις που λέει όταν δυσκολεύεται. Κάτι τέτοιο συνήθως προκαλεί μεγάλο εκνευρισμό. Ολοκληρώνοντας εσείς τις λέξεις διακόπτετε τη ροή της ομιλίας του, του δείχνετε ότι αποφασίζετε εσείς για εκείνο τι θέλει να πει και το οδηγείτε σε παραίτηση από την προσπάθεια να σας διορθώσει αν άλλο λέτε εσείς και άλλο ήθελε να πει εκείνο. Ολοκληρώνοντας εσείς τις λέξεις ή τις φράσεις του, του δίνετε την εντύπωση ότι πρέπει να βιαστεί και το ωθείτε στην παραίτηση της προσπάθειας επικοινωνίας.

Φροντίστε να του δίνετε αναπόσπαστη προσοχή. Κλείστε την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο όταν το παιδί σας μιλάει.

Δεν θα πρέπει να δείχνετε στο παιδί την αγωνία ή την αμηχανία σας για τον τρόπο που μιλάει. Εάν ωστόσο εκείνο εκφράσει κάποια ανησυχία για την ομιλία του, αναγνωρίστε την και μην την ακυρώσετε με πλαστούς ισχυρισμούς όπως “μα τι λες, δεν το είχα προσέξει ” ή “ποιος είπε κάτι τέτοιο”, προσέξτε όμως, να μην ενισχύσετε την ανησυχία του με τη δική σας αγωνία.

Τι μπορεί να κάνει η λογοθεραπεία για να βοηθήσει τα παιδιά προσχολικής ηλικίας;

Η μετάβαση από μια αρχόμενη δυσχέρεια στη ροή της ομιλίας σε έναν παγιωμένο τραυλισμό προσδιορίζεται συχνά από τη συνειδητοποίηση της δυσκολίας και από την ανάπτυξη αρνητικών συναισθημάτων και συμπεριφορών αποφυγής. Για το λόγο αυτό στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, εάν δεν συντρέχουν άλλοι λόγοι, δουλεύουμε έμεσα συμβουλεύοντας ή εμπλέκοντας τους γονείς και σπανιότερα άμεσα με την ομιλία του παιδιού. Εάν η διαγνωστική διαδικασία υποδείξει την ανάγκη παρέμβασης με το παιδί συνήθως στοχεύουμε στη γενική επικοινωνιακή λειτουργία του παιδιού και στην τροποποίηση της επικοινωνιακής αλληλεπίδρασης με τους γονείς.

Ελέγχοντας τους παράγοντες που πιθανόν να συντηρούν ή να παγιώνουν τον «αρχόμενο» τραυλισμό, ενισχύοντας την επικοινωνιακή ικανότητα και αποτελεσματικότητα του παιδιού, παρεμβαίνοντας -όταν απαιτείται- στο σύστημα των σχέσεων της οικογένειας σε συνεργασία με την κατάλληλη ειδικότητα, ελέγχουμε την εξέλιξη της δυσκολίας.

Πέρα από τις πρώτες γενικές οδηγίες που δόθηκαν στην προηγούμενη ενότητα, η εξειδικευμένη βοήθεια και διάγνωση είναι απολύτως απαραίτητη ΑΜΕΣΑ επειδή ο τραυλισμός είναι διαφορετικός σε κάθε παιδί, εκδηλώνεται με διαφορετικό και ιδιαίτερο τρόπο και συντηρείται από διαφορετικούς λόγους. Χαρακτηριστικό της τυπικής εικόνας των δυσχερειών στη ροή της ομιλίας αυτής της ηλικίας είναι η εμφάνιση περιόδων όπου η δυσκολία εξαφανίζεται ή μειώνεται και περιόδων όπου έχει έξαρση. Για το λόγο αυτό πολλές φορές οι γονείς που ακολουθούν τη συνηθέστερη οδηγία “μην του δώσετε σημασία και θα περάσει” πολλές φορές θεωρούν ότι αυτή η πρακτική έχει αποτέλεσμα. Παρότι σαφώς δεν πρέπει να σχολιάζουμε την ομιλία του παιδιού η οδηγία αυτή δεν διασφαλίζει πάντα την καλύτερη έκβαση στην εξέλιξη της ομιλίας του παιδιού. Προτείνουμε την εξειδικευμένη διάγνωση και το χειρισμό της δυσκολίας κάθε παιδιού με τη βοήθεια εξειδικευμένου ειδικού.

Πηγή: www.ipaideia.gr